TEMA 4

 • Definición de saúde: Estado de completo benestar físico, mental e social, e non só a ausencia de enfermidade? (OMS). 

• Factores determinantes da saúde: o Os factores endóxenos, determinados pola constitución xenética e a idade. o O medio ambiente: axentes patógenos, contaminación, condicións climáticas, tensións, etc. o O estilo de vida a través da alimentación, a hixiene, a actividade física ou mental e o consumo de drogas. o As características do sistema asistencial: público ou privado; universal ou restrinxido. 

• Definición de enfermidade: alteración do estado de saúde dun individuo por unha causa física, mental ou social. 

• Definición de saúde pública ou sanidade: conxunto de actuacións e servizos encamiñados a promover, protexer e restaurar a saúde das persoas.

 • A esperanza de vida é a cantidade de anos que un recentemente nacido dun determinado lugar pode vivir se se manteñen os patróns de idade imperantes no momento do seu nacemento.

A PREVENCIÓN 

• Consiste naquelas medidas ou mecanismos destinados a fomentar e protexer a saúde para así impedir a aparición da enfermidade e evitar os custos persoais e sociais que iso implica. Podemos establecer tres niveles: as medidas hixiénicas, os hábitos saudables e a acción do sistema inmunolóxico. 

• As MEDIDAS HIXIÉNICAS: A hixiene é o conxunto de coñecementos e técnicas que aplican as persoas para o control de factores que poden exercer efectos nocivos sobre a saúde. Establécese a nivel individual (aseo e limpeza do corpo, de responsabilidade do propio individuo) ou a nivel público (responsabilidade xa do colectivo).

HÁBITOS SAUDABLES 

❖ Son aquelas condutas asumidas como propias na vida cotiá, que se seguen cunha orde e que inciden positivamente no benestar físico, mental e social do individuo que as practica. Estes hábitos están relacionados coa alimentación, o descanso e a práctica duna actividade física ben planificada. 

❖ Hábitos saudables en relación a nutrición: ▪ Seguir unha dieta adecuada: baixa en graxas, azucres simples, colesterol e sal, pero rica en fibra e alimentos con vitaminas como froitas e verduras frescas. Tamén é recomendable unha inxesta abundante de auga. Importante levar unha correcta distribución de comidas e comer amodo. ▪ Hixiene escrupulosa para evitar enfermidades infecciosas dos aparellos dixestivo, respiratorio e urinario. ▪ Levar unha vida activa, facendo exercicio físico. ▪ Non fumar e limitar a inxesta de alcol e estimulantes. ▪ Evitar a exposición ás infeccións (cambios bruscos de temperatura) e á tensión (xera hipertensión e úlceras). ▪ Control periódico da saúde, especialmente a colesterolemia e a tensión arterial.

❖ Hábitos saudables en relación á saúde mental e o sistema nervioso: ➢ Seguir unha dieta adecuada, evitando especialmente o exceso de colesterol e de graxas saturadas (risco de ictus) e de sal (hipertensión). ➢ Facer exercicio físico e mental (intelectual). ➢ Levar unha vida ordenada, descansando o suficiente (durmir un mínimo de 8 horas diarias). ➢ Evitar situacións de risco de lesión medular ou cerebral, tomando ademais precaucións (uso de casco, por exemplo). ➢ Evitar o consumo de drogas (especialmente alcol e tabaco, posto que afectan o sistema nervioso). ➢ Reducir as situacións de tensións no traballo ou na familia. ➢ Coidar as relacións cos demais no ámbito familiar (moi importante na nenez e adolescencia), no laboral e no social. ➢ 8. Diagnóstico precoz e sen estigmas das enfermidades mentais.

 ❖ Hábitos saudables en relación ao aparello locomotor: ➢ Ter un peso adecuado: o sobrepeso pode sobrecargar especialmente as articulacións.➢ Facer exercicio físico regular, preferentemente aeróbico, con quecementos previos e estiramentos posteriores. ➢ Previr as caídas, para evitar os traumatismos (lesións), especialmente en persoas maiores e no ámbito doméstico. ➢ Levar unha dieta adecuada (especialmente rica en calcio, fósforo e vitamina D). ➢ Non cargar demasiado peso nas costas.

❖ Hábitos saudables en relación á sexualidade: ➢ Hixiene persoal: lavarse a zona xenital con frecuencia, especialmente as mulleres e durante a menstruación.➢ Revisións periódicas co xinecólogo ou urólogo, para detectar posibles enfermidades ou aconsellar métodos anticonceptivos. ➢ Precaución con: ▪ O contaxio de enfermidades infecciosas (ETS), mediante o uso do preservativo (especialmente en relacións non estables). ▪ Os embarazos non desexados, a través do uso de métodos anticonceptivos. 

❖ Hábitos xerais: dieta adecuada, non fumar ou tomar outras drogas, e facer exercicio.

❖ Hábitos psicosociais: evitar alteracións emocionais (depresión e tensión), buscar consello en persoas adultas de confianza ou especialistas e evitar actitudes denigrantes cara á parella. 

❖ Durante o embarazo: aumentar as horas de repouso e descanso; levar unha correcta alimentación e evitar o consumo de alcol e tabaco; realizar exercicios lixeiros e controlados para preparar o parto.

SISTEMA INMUNOLÓXICO ➢ A pesar das medidas hixiénicas e tamén de certos hábitos saudables, é inevitable o contacto do organismo con microorganismos patóxenos e sustancias estrañas existentes no aire, a auga, os alimentos e distintas superficies. Para iso, o noso corpo desenvolve unha serie de mecanismos que evitan a súa entrada e proliferación. Estes mecanismos agrúpanse en barreiras e defensas

➢ As barreiras impiden a entrada ao organismo de microorganismos patóxenos ou sustancias estrañas. Pode ser: ▪ A pel, que recubre a superficie externa, e basea a súa acción defensiva no seu elevado grosor, a queratinización da epiderme, as secrecións graxas, as estruturas como pelos e a presenza da flora bacteriana. ▪ As mucosas, que recubren as cavidades internas (dixestivas, respiratorias e uroxenitais) e protexen da entrada de patóxenos mediante as secrecións acedas, o movemento de cilios e a acción antagónica da flora bacteriana. ➢ As defensas actúan a través dos órganos, células e sustancias do sistema inmunolóxico para evitar a proliferación dos patóxenos, así como a súa eliminación, unha vez que conseguiron superar as barreiras internas ou externas a través de pequenas (ou grandes) feridas. Poden ser de dous tipos: ▪ Inespecíficas: actúan de igual maneira ante calquera patóxeno e consiste na fagocitose destes realizada polos macrófagos e os neutrófilos (dous tipos de leucocitos), antes de que alcancen o torrente sanguíneo. Todo isto desencadea unha inflamación cos seus síntomas característicos (rubor, calor, dor e tumor). ▪ Específicas: unha vez que os patóxenos superan a defensa inflamatoria, alcanzan o torrente sanguíneo e poden estenderse por todo o organismo. Desencadéase entón a resposta inmune, que actúa de forma específica sobre cada microorganismo

DIAGNÓSTICO É o procedemento polo cal se identifica a enfermidade que afecta a un paciente. Especialmente útil cando é precoz (detección da enfermidade nas súas fases iniciais). Inclúe as seguintes fases: ▪ Entrevista clínica entre o paciente e o médico para solicitar datos persoais e familiares (historial médico), e recoller os síntomas (molestias subxectivas do paciente). ▪ Exploración física: recoñecemento xeral do estado físico do paciente mediante a detección de signos obxectivos que confirmen ou descarten os posibles diagnósticos que indiquen o interrogatorio. Consta das seguintes técnicas: • Inspección anatómica do doente mediante á vista para detectar anomalías con repecto a anatomía normal. Pódese levar a cabo con ou sen instrumentos e con ou sen a participación do doente. • Palpación ou exame do doente mediante o tacto para detectar dor, masas de tecido, temperatura, tono muscular ou movemento.

DEFINICIÓNS:

- Antibióticos: sustancias químicas que actúan sobre as infeccións bacterianas esencialmente. Poden ter acción bactericida (destrúen as bacterias actuando sobre a parede bacteriana ou sobre a síntese de proteínas) ou bacteriostática (impiden a reprodución das bacterias e por tanto conteñen a infección). En ocasións, adminístranse antibióticos no tratamento de enfermidades víricas para previr a infección por parte de bacterias oportunistas.

- Antivirais: actúan sobre os virus, impedindo o seu replicación. Aquí inclúense os antirretrovirais que permiten inhibir a transcriptasa inversa do virus VIH.

 - Medicamentos psiquiátricos, utilizados no tratamento de enfermidades mentais, como antidepresivos, ansiolíticos, psicoestimulantes, antiepilépticos, etc.

 - Vacinas: preparados de sustancias antixénicas sen acción patóxena que permiten o desenvolvemento dunha resposta inmune primaria con memoria inmunolóxica que inmuniza ao paciente dunha enfermidade concreta. 

- Soros: preparados de anticorpos específicos contra unha determinada enfermidade que axudan ao sistema inmunolóxico do paciente a combatela.

- Angioplastia: permite ensanchar arterias que se estreitaron mediante un catéter cun pequeno globo na súa punta. Este ínflase cando hai que abrir o vaso sanguíneo para instalar unha malla ou stent e desínflase cando hai que sacar o catéter.

 - Cirurxía endoscópica: a través dun pequeno orificio introdúcese un endoscopio con instrumentos cirúrxicos e cámaras que se controlan desde o exterior. Dentro destas técnicas atópanse as artroscopias (articulacións), as laparoscopias (abdome), colonoscopias (colon), histeroscopias (útero), etc.

 - Cirurxía robótica, a través de robots que axudan ao cirurxián a realizar labores de precisión (mesmo a distancia).

- Quimioterapia: uso de sustancias químicas de acción citotóxica para destruír as células malignas, de elevada capacidade de proliferación, aínda que tamén pode afectar a células propias e xerar efectos secundarios. Adóitase aplicar antes e despois da extirpación do tumor.

 - Radioterapia: aplicación a nivel local de radiacións como raios X ou as producidas por isótopos radioactivos para destruír células cancerosas e reducir o tamaño dos tumores. Pódese administrar desde o exterior ou mediante o implante dunha fonte de radiación dentro do organismo.

 - Cirurxía: trata de extraer os tumores e os tecidos circundantes e así eliminar as células cancerosas. Ha de combinarse con algunhas das demais terapias.

- Autotrasplante: o doante e o receptor son o mesmo individuo, polo que o rexeitamento é inexistente.

 - Isotrasplante: é o caso de que o doante e o receptor son xemelgos univitelinos xeneticamente idénticos, polo que tampouco haberá rexeitamento. 

- Alotrasplante: o doante e o receptor son dúas persoas distintas, aínda que compatibles para minimizar o risco de rexeitamento.

 - Xenotrasplante: o doante e o receptor son individuos de especies distintas.